یکی از اصلی ترین حوزه هایی که برای هر کشور بسیار پر اهمیت است، صنعت و اقتصاد کشاورزی می باشد. کشاورزی از زمان های قدیم با وسایل و تجهیزات بسیار ابتدایی تا کنون که از ماشین آلات و روش های بسیار کارآمد استفاده می شود، کشاورزی به چرخه خود به عنوان یک مهره مهم در اقتصاد کشورها ادامه داده است. اصلی ترین دلیل اهمیت کشاورزی هم به خاطر مواد اولیه غذایی، خوراکی های گیاهی و همه چیزی که از خاک و املاح آن به دست می آید است که یک نیاز دائمی برای بشریت می باشد.
ولی کشاورزی همیشه با چالش هایی همراه است که در خروجی و برداشت محصول آن بسیار تاثیر گذار است، یکی از عوامل تاثیر گذار شرایط مطلوب خاک و از همه مهم تر شرایط جوی و آب و هوا است که با کم و زیاد شدن باعث می شود که فراوانی محصول برداشتی بسیار متغیر باشد. در حدود 15 الی 20 سال گذشته سازه هایی با عنوان سازه گلخانه ای در برخی نقاط ایران پدید آمدند که محیطی سر بسته با بستری از جنس خاک را تشکیل می داد و قابلیت این دارد که بتوان محصولات مختلف را در فصل های مختلف پرورش و به مصرف رساند.
تا قبل از پدید آمدن سازه های گلخانه ای در ایران ما شاهد این بودیم که میوه های هر فصل را فقط می توان در آن فصل تهیه و استفاده کرد و در فصل های دیگر دسترسی به آن بسیار دشوار و یا غیر ممکن است ولی سازه های گلخانه ای با پدید آوردن محیطی با شرایط دمایی مناسب و همچنین خاک و بستر مناسب باعث می شوند که بتوان میوه ها و محصولات فصل های به خصوص را در سایر فصل ها نیز مشاهده کنیم.
تا اینجای مقاله با اهمیت و جایگاه گلخانه ها در صنعت کشاورزی آشنا شدید، اکنون می خواهیم شما را در مورد مراحل احداث و ساخت سازه های گلخانه ای آشنا کنیم. سایت بیستون سازه در این مقاله شما را با مراحل ابتدایی ساخت گلخانه تا بهره برداری آن آشنا خواهد کرد پس تا آخر مقاله با ما همراه باشید.
سازه های گلخانه ای
سازه یا سوله های گلخانه ای به دلیل انعطاف پذیری در نوع کاربری و همچنین حجم آن می توان در دو دسته بندی سوله سبک و یا سازه های سنگین از آن استفاده نمود. سوله های گلخانه ای را می توان با توجه به کارایی های مرتبط در ابعاد و اندازه های متفاوت احداث کرد، البته زمانی که اندازه های معین را ذکر می کنیم منظور این نیست که بتوان در تمام اندازه های دل بخواه احاث کرد بلکه برای هر محصولی که می توان در داخل فضای گلخانه آن را پرورش داد استاندارد هایی نوشته شده است که مالکان گلخانه ها باید قبل از احداث به این استاندارد ها که در مورد فضای مورد نیاز می باشد، توجه کنند.
سازه های گلخانه ای را می توان به صورت کلی چنین تعریف نمود، گلخانه فضایی بسته است که شرایط را از همه لحاظ برای کشت و پرورش گیاهان و محصولات کشاورزی فراهم می کند و افراد فعال در این حوزه به راحتی می توانند با احداث این سازه ها محصولات خود را با کمترین زیان از سوی کیفیت خاک، شرایط آب و هوایی به مصرف برسانند. در ادامه مقاله با مراحل ساخت سوله های گلخانه ای آشنا خواهیم شد که برای سازندگان و همچنین کسانی که قصد دارند فعالیت خود را با این سازه ها ادامه دهند بسیار مفید است و می توانند اطلاعات خوبی را در مورد این سازه ها کسب کنند.
موقعیت مناسب برای ساخت سوله های گلخانه ای کجاست؟
گلخانه هایی که در سرتا سر شهر و خارج از محوطه شهری می بینید، به چند حالت می تواند ساخته شود. این فضا می تواند بخشی از یک ساختمان بزرگ باشد و یا یک سازه کاملا مجزا از تمامی سازه ها، ساخته شود و همچنین این سازه فوق العاده می تواند از چند سازه به هم چسبیده نیز تشکیل شود.
بهتر است بدانید که سوله های گلخانه ای که از چند سازه به هم چسبیده شکل گرفته باشد، هزینه کمتری در ساخت و مصرف انرژی دارد. این نکته نیز فراموش نشود که گر قصد ساخت سوله گلخانه ای را دارید، بهتر است رو به جنوب ساخته شود. به گونه ای این یک اصول کلی در ساخت سوله های سبک گلخانه ای است. اما در صورت داشتن فضای باز و بیشتر، می تواند ساخته سوله گلخانه ای به تمام جهات باشد تا نور بیشتری را دریافت کند.
شاید ندانید که با افزایش فضای گلخانه ای بر متر مربع کاهش می یابد و برای وجیه اقتصادی آن حداقل فضای مورد نظر و لازم، 18 متر مربع است.
با توجه به موارد گفته شده دانستید که ساخت سوله گلخانه ای یکی از حساس ترین کار هایی است که می توان انجام داد، بنابراین بهتر است نکات مهم و ضروری قابل توجه برای ساخت سوله گلخانه ای را خدمت شریفتان عرض کنیم.
نمونه ای از موارد و نکات مهم در نحوه ساخت سوله استاندارد عبارت اند از:
- نزدیک بودن محل پروژه به بازار مصرفی:
گیاهانی که در گلخانه ها رشد می کنند، مانند؛ سبزیجات و گل ها، بعد از چیده شدن باید خیلی سریع به دست مصرف کننده برسند، که در غیر این صورت خیلی زود پژمرده و خرا می شوند. بنابراین نزدیک بودن به بازار مصرف در موقعیت ساخت سوله گلخانه ای، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- راه حمل و نقل آسان:
با توجه به این که برخی از گیاهان مانند گل ها از طول عمر بسیار کوتاهی برخوردارند، باید یوله در موقعیتی باشد که دسترسی به جاده و مسیر های حمل و نقل برای ارسال سریع تر به دست مصرف کننده و بازار، ممکن باشد.
- موقعیت جغرافیایی از لحاظ آب و هوا:
ساخت سوله گلخانه ای در مناطقی که آب و هوای نامساعد و باران های شدیدی دارند، مناسب و درست نیست و این کار تنها به مال و سرمایه کارفرما و همچنین طبیعت صدمه می زند.
- نورگیر بودن موقعیت مکانی:
نور از نیاز های مهم گیاهان است که در این صورت، مناطقی که هوا آن ها مرتب ابری است و یا مناطق سایه دار مانند جنگل ها و دامنه کوه ها، باعث کاهش نور طبیعی می شوند که در این صورت ساخت سوله در این مکان ها چندان مناسب نیست.
- مسطح بودن زمین ساخت و اجرای سوله گلخانه ای:
انتخاب زمین نامسطح و غیر هموار، نه تنها کار ساخت و اجرای سوله را مشکل می کند، بلکه در مرحله آخر شاهد ایراداتی در سوله گلخانه ای نیز می شوید که هزینه اضافی را هم با خود به همراه می آورد.
مراحل ساخت سوله گلخانه ای
مراحل ساخت سوله را می توان به دو بخش تقسیم کرد، مراحل قبل از ساخت و مراحل در حین ساخت سوله گلخانه ای. هر یک از این بخش ها در جای خود بسیار مهم می باشند و باید به هر یک در جایگاه خود توجه زیادی کرد، در ادامه با این مراحل آشنا می شویم.
اقدامات قبل از ساخت
نکاتی بسیار مهم که همه کسانی که قصد دارند سازه های گلخانه را احداث کنند باید به آن توجه داشته باشند. این مراحل می تواند در سرمایه اولیه مورد نیاز، هزینه جابه جایی، عرضه و فروش محصولات کشاورزی تاثیرات به خصوصی داشته باشد که این مراحل عبارتند از :
مشخص کردن موقعیت سازه
تعیین موقعیت ساخت سازه گلخانه یکی از مهم ترین مولفه ها در ساخت و احداث هر گلخانه می باشد. در مشخص کردن موقعیت گلخانه باید به نکاتی توجه داشت مانند مسطح بودن که سبب می شود هزینه های اجرای فونداسیون و همچنین مسطح سازی زمین گلخانه خیلی کاهش یابد.
موقعیت جغرافیایی
دومین عامل موقعیت جغرافیایی سوله است که باید به آن خیلی توجه داشت آیا شرایط جوی در منطقه در تمام فصل های سال مطلوب است یا خیر، اگر موقعیت جغرافیایی سازه گلخانه ای مطلوب نباشد ممکن است بعد از احداث مشکلاتی برای سازه به وجود اورد.
حمل و نقل
دسترسی سریع به اتوبان های اصلی و مسیر های مواصلاتی که برای هر مالک گلخانه ای مهم است ولی از همه مهم تر برای گلخانه هایی بیشتر حیاتی است که در تولید انبوه و فرآوری محصولات در تعداد زیاد فعالیت می کنند زیرا در کشاورزی و پرورش گیاهان برخی محصولات عمر کوتاهی دارند و اگر سریع به دست مصرف کننده نرسد سبب می شود تا از کیفیت محصولات کاسته شود.
اقدامات در حین ساخت سازه گلخانه
بعد از اینکه تمام ویژگی های قبل از ساخت سازه گلخانه را بررسی کردید و اطمینان حاصل کردید که شرایط برای حداث سوله مناسب است نوبت به ساخت و احداث می رسد که مشابه مورد قبلی شامل مراحلی است که عبارتند از :
اجرای فونداسیون گلخانه
ابتدایی ترین مرحله برای ساخت سازه های سنگین، اجرای فونداسیون و زیر سازی مناسب آن است. نحوه اجرای فونداسیون سوله با توجه به ابعاد و موقعیت گلخانه در برخی موارد متفاوت است، ممکن است شما در ساخت برخی از گلخانه ها اصلا فونداسیون بسیار بزرگ و زیر ساختی مشاهده نکنید. این امر بدین سبب است که ساز ه برخی از گلخانه ها سبک و یا به صورت سازه های پوسته ای می باشد وزن زیادی ندارند و از مزیت های بزرگ این سوله ها می باشد. اصلی ترین کاربرد فونداسیون در تحمل وزن و بارهای مرده سازه است که برای سوله های ذکر شده ساخت زیر ساخت زیاد طول نمی کشد و با چند ردیف فونداسیون در راستای ستون های افقی پروژه فونداسیون خاتمه می یابد.
اسکلت سوله
بعد از فونداسیون نوبت به احداث اسکلت سوله می رسد که همان طور که در ابتدای مقاله به آن اشاره شده با توجه به نیاز نوع فعالیت و محیط مورد نیاز ممکن است اسکلت و سازه سوله نیز متفاوت و یا در ابعاد متفاوتی ساخته شود. ولی یک از رایج ترین این سازه ها که برای ساخت سوله گلخانه از آن استفاده می شود سوله های خرپایی می باشد، این سوله ها که به دلیل وزن پایین و احداث ساده آن جزو سوله های سبک محسوب می شوند برای ساخت گلخانه ها بسیار مناسب هستند.
به دلیل وزن پایین و سبک بودن، هزینه های تاسیس گلخانه نیز کاهش می یابد و این یکی از بزرگترین مزیت های این نوع سوله می باشد. علاوه بر آن اجرای فونداسیون و اسکلت سوله نیز در مدت زمان کمتری اجرایی می شود.
پوشش اسکلت سوله گلخانه ای از چه چیزی ساخته می شود؟
سوله گلخانه ای به نسبت کارایی وانتظاراتی که از آن می رود، ساخته می شود که در این صورت نورگیر بودن سوله برای آن واجب است.
در کل سوله گلخانه ای به صورتی باید ساخته شود که نورگیر باشد و برای رسیدن کافی نور به گل ها و گیاهان، بهتر است از پوشش شفاف برای سقف آن استفاده کنیم.
دو نمونه پوشش برای این سوله ها می توانیم پیشنهاد کنیم که اولی شیشه و دومی پلاستیک است که در ادامه بیشتر در رابطه با آن صحبت می کنیم.
- پوشش شیشه:
قبل از به وجود آمدن پوشش های شفاف پلاستیکی، تمامی سوله ها و سازه های گلخانه ای را با این پوشش طراحی و اجرا می کردند. ساخت سوله های گلخانه ای با این پوشش و روش، نیاز به اسکلت های سنگین و مستحکم دارد که تبادل انرژی با بیرون، در شیشه زیاد باشد و باعث افزایش انرژی شود.
با توجه به این نوع سازه ما سوله های گلخانه ای است، می توان اسکلت های مختلفی برای آن ها ساخته که اگر بخواهید سازه خود را بدون ستون اجرا کنید، بهتر است برای متراژ 6 متر و پایین تز از اسکلت چوبی و برای 12 متر و بیشتر از اسکلت لوله ای که بدون نیاز به ستون است، اجرا کنید.
این پوشش به نسبت کارایی که دارد، مزایا و معایبی را هم شامل می شود که نمونه ای از آن ها عبارت است از:
مزایای پوشش شیشه ای برای سوله سبک گلخانه ای:
o مقاومت بالا در مقایسه با دیگر پوشش ها
o قدرت بالای انتقال نور و گرما
o وضوح دید داخل گلخانه
o محفوظ نگه داشتن فضای داخل گلخانه از شرایط خارجی مانند باد و باران و برف
معایب پوشش شیشه ای برای سوله های سبک گلخانه ای:
oهزینه نهایی بالا برای اجرای سوله
oعدم حفظ دمای بالا محیط داخلی
o افزایش مصرف سوخت به دلیل استفاده از بخاری
oامکان جا به جایی سخت این سوله
- پوشش پلاستیکی:
پوشش های پلاستیکی که امروزه کاربرد بسیار زیادی نسبت به پوشش های شیشه ای دارد، و این امر به دلیل کم بودن وزن و تعادل انرژی است. جنس پوشش های پلاستیکی می تواند از پلی استر، PVC و PVF باشد. سبکی این پوشش باعث شده تا اجرا کننده پروژه نیازی به مستحکم تر کردن اسکلت بندی نداشته باشد و به راحتی با هر سلیقه ای که کارفرما می خواهد، اسکلت بندی کند.
با توجه به این که پوشش پلاستیکی برای سوله های گلخانه ای باعث کاهش وزن سازه می شود، به علاوه آن باعث کاهش هزینه ها ساخت و همچنین نحوه اجرای فونداسیون می شود.
با توجه به ویژگی هایی که در این سوله سبک وجود دارد و خدمت شما عزیزان عرض کردیم، سازه های گلخانه ای مزایا و معایبی را هم در بر میگیرند که این مزیت و عیب ها عبارت اند از:
مزایای پوشش های پلاستیکی برای پوشش سوله های گلخانه ای:
oشفاف و منتقل کننده نور
oسبک بودن پوشش برای سازه
o مقاوم در برابر بلایای طبیعی مانند تگرگ و یا ضربه
o جلوگیری از اتلاف انرژی ها برقی و گرمایی
o نصب راحت برای سازه
oآنتی UV
معایب پوشش پلاستیکی برای سازه های گلخانه ای:
o حفظ گرمای بیش از حد نرمال در محیط داخلی
o تغییر رنگ در اثر گذشت زمان
o قابل اشتعال
کلام آخر
سازه های گلخانه ای یکی از رایج ترین سازه هایی هستند که می توان امروزه در بییشتر مناطق اطراف شهرها و حتی داخل بافت های شهری مشاهده کرد. کاربرد این سوله های گلخانه ای بسیار متنوع است و در رده های پرورش گل و گیاه، کشت و پرورش گیاهان و محصولات کشاورزی و پرورش گیاهان دارویی بسیار کارایی دارند. در آخر اگر این مقاله برای شما مفید بود می توانید نظرات و پیشنهادات خود را برای ما بنویسید.