پرورش قارچ یکی از شاخه های مهم و حیاتی در کشاورزی می باشد که به دلیل حساسیت زیاد عملکرد آن، از بسیاری فیلترهای ساختاری و بهداشتی سازمانی عبور می کند. قارچ خوراکی یکی از باارزش ترین وعده غذایی است که می توان در طول روز مصرف کرد و به دلیل وجود کربوهیدرات در روی دیواره سلولی قارچ باعث تقویت سیستم ایمنی بدن میشود.
علاوه بر تقویت و تحریک سیستم ایمنی بدن به دلیل وجود برخی ریز مغذی هایی در عنصر این جاندار، برای حفظ شادابی پوست و مو بسیار می توانند تاثیر گذار باشد. اما در این مقاله از سایت بیستون سازه قصد داریم با سوله های که به منظور پرورش قارچ ساخته می شوند، آشنا شویم.
اینکه یک سوله مناسب برای پرورش قارچ که باید چه ویژگی هایی داشته باشد، در چه مساحتی و از همه مهم تر در چه شکل و ساختار دیواره های آن طراحی شود، پاسخ همه این سوالات را قرار است در این مقاله بررسی کنیم. پس اگر شما نیز به این موضوع علاقه مند هستید پیشنهاد می کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
مطالب مرتبط : نحوه ساخت سوله گلخانه
اهمیت پرورش قارچ
پرورش قارچ سالیان زیادی است که در کشور ایران رایج شده است و بسیاری از افراد در این حوزه مشغول به کار هستند. اما در مورد تاریخچه پرورش قارچ می توان گفت که از 100 – 150 سال پیش این قارچ ها به صورت طبیعی در مراتع و زمین های هموار رشد کرده و مورد استقبال مردم به همراه وعده هایی غذایی استفاده می شود.
البته در برخی موارد به دلیل عدم آشنایی و شناخت قارچ های خوراکی با سایر قارچ های سمی سبب می شود که افرادی مسموم شده و حتی فوت کنند. به خاطر همین بیشتر دولت ها و کشاورزا رو به پرورش قارچ های خوراکی آورده اند که با گذشت زمان این فرآیند تبدیل به یک حرفه شده است که اروپا از اولین و مهمترین پیشگامان آن است.
با گسترش پرورش قارچ در جامعه و استقبال مردم باعث شد که در طول یک دهه، تحولاتی بزرگ در صنعت پرورش قارچ رخ دهد. یکی از همین موارد ساخت و احداث یک مکان با شرایط ایده آل برای رشد هرچه سریعتر و بهتر قارچ است. از این رو با توجه به ورود دانشمندان و علم فناوری به این حوزه باعث شد که ساخت یک سوله سبک یا سالن با سقفی مسطح به عنوان بهترین سازه برای پرورش قارچ انتخاب شود. از آن زمان تا کنون که ما شاهد آن هستیم که سوله ها و سالن های پرورش قارچ به صورت مستمر مشغول فعالیت هستند.
از اهمیت پرورش قارچ برای هر جامعه تنها به این مورد اگر اشاره کنیم کافیست که قارچ ها به صورت طبیعی و در فراوانی بسیار کمی رشد و تکثیر می شوند که این مقدار جوابگوی نیاز جامعه نیست، برای مثال در اکثر وعده هایی غذایی می توانیم نقش قارچ را به عنوان یک ماده غذایی مغذی و طعم دهنده مشاهده کنیم. همین علت کافی بود که سالن های پرورش قارچ آماده شده و بستر لازم را به همراه شریط دمایی ایده آل برای پروش قارچ فراهم کنند.
مطالب مرتبط : سوله دست دوم در تبریز
بهترین سوله برای پرورش قارچ
پرورش قارچ همان طور که در موارد قبل تر نیز به آن اشاره شده، به دلیل حساسیت بالا در خصوص ایجاد بهترین شرایط برای رشد قارچ خوراکی در کنار بهداشتی بودن بستر و همه تجهیزات مرتبط با آن یک صنعت نسبتا سختی است که در این میان سوله های نقش بسیار زیادی در فراهم کردن موارد گفته شده دارند.
سوله ها با عایق بندی مناسب به همراه در اختیار گذاشتن فضای کاری مناسب باعث می شوند که بستر رسیدگی و رشد قارچ ها بهتر از همیشه شود. آناتومی و ساختار قارچ های خوراکی به گونه ای است که در صورت بروز و نفوذ هوای گرم و یا کاهش رطوبت بستر به سادگی و در عرض چند دقیقه می توانند کاملا خشکیده شوند پس یکی از عوامل مهم در ساخت سوله برای پرورش قارچ ، عایق بندی مناسب سازه می باشد.
مورد دوم و اساسی در مورد سازه پرورش قارچ متراژ، مساحت و ارتفاع زمین تا سقف سازه می باشد. موارد گفته شده به این دلیل اهمیت زیادی دارند که اگر با نحوه پرورش و ایجاد بستر مناسب برای رشد آن آشنایی داشته باشید، می دانید که تجهیزاتی در سالن های پرورش قارچ همیشه آماده است تا آب را به صورت مه پاش به سراسر سالن و بستر قارچ ها پخش کند که هم رطوبت سالن افزایش می یابد و هم نوعی آبیاری برای خاک کمپوست محسوب می شود.
اگر ارتفاع سوله زیاد باشد رطوبت موجود و پخش شده بیشتر به کناره ای بستر نفوذ می کند و از دسترسی به خاک دور خواهد ماند به همین سبب در ابتدای ساخت سوله برای پرورش قارچ حتما در ارتفاع آن تغییراتی را ایجاد می کنند. معمولا در ساخت سوله های قارچی زیاد از سازه های سنگین استفاده نمی کنند چون هم هزینه زیادی دارد و هم کاربری بسیار مهمی برای پرورش قارچ ندارد.
بیشتر سوله هایی که برای این مورد ساخته و احداث می شوند معمولا از دسته سوله های سبک هستند برای مثال ساخت سوله های چادری، سازه های پوسته ای از جمله معروف ترین این دسته بندی می باشد.
مطالب مرتبط : ساخت سوله برای پرورش بوقلمون
اما ویژگی مهم سوله و سالن های پرورش قارچ این است که باید در تمام نفوذ هوای بیرون به فضای داخلی عایق باشند، به این صورت که کوچکترین نفوذ هوای بیرون به داخل سالن باعث می شود تا هم هزینه فراهم سازی بستر رشد قارچ بیشتر شود و هم از طرف دیگر باعث خسارت هایی به خود قارچ ها شود.
از عواقب عایق نبودن سوله قارچی نیز می توان به نفوذ حشرات کوچک به داخل فضای سالن اشاره کرد که به شدت برای بستر قارچ مضر هستند و در صورت نفوذ به سادگی می توانند انواع آفت ها و میکروب ها را در خاک قارچ ایجاد کنند که نتیجه آن فاسد شدن و عدم رشد قارچ خوراکی می شود.
نقشه سوله پرورش قارچ
در اختیار داشتن یک سالن استاندارد برای پرورش قارچ یکی از مهم ترین عامل های موفقیت است. برای این که محصولات ما از رشد کافی برخوردار باشند و از خسارت های احتمالی مانند بیماری و رشد ناکافی و آسیب های مختلف جلوگیری کنیم باید یک نقشه و طراحی استاندارد با برنامه ریزی مناسب داشته و آموزش پرورش قارچ در سوله را دیده باشیم. در ادامه به طراحی و نقشه و نحوه چیدمان سالن پرورش قارچ می پردازیم.
شرایط سوله پرورش قارچ
در طراحی سوله پرورش قارچ باید مواردی رعایت شود تا شرایط مناسب رشد اصولی قارچ ها را بتواند فراهم کند. در این بخش به برخی مواردی که باید در یک سوله پرورش قارچ رعایت شود می پردازیم.
دمای استاندارد
دمای مناسب برای رشد قارچ های خوراکی بین 18 الی 22 درجه سانتی گراد است. دماهای بالاتر و پایین تر ممکن است به روند رشد قارچ ها آسیب بزند. پس شما نیازمند تعبیه یک سیستم گرمایشی و سرمایشی در سوله خود خواهید بود.
رطوبت بالا
یکی از مهم ترین عوامل رشد قارچ رطوبت بالای 90 درجه است که برای تامین آن از دستگاه های اسپری آب یا سیستم های تهویه خاص استفاده می شود.
نور
اکثر انواع قارچ های خوراکی به نور مستقیم نیاز ندارند و برخی حتی از وجود نور آسیب می بینند. بنابراین طراحی سوله شما نیاز به تامین نور زیادی نخواهد داشت.
تهویه هوا
تهویه مناسب هوا برای پرورش قارچ ها بسیار حیاتی است. بنابراین استفاده از سیستم های تهویه و جایگذاری مناسب فن ها برای ایجاد شرایط بهینه ضروری است.
سیستم آبیاری
قارچ ها برای رشد به آب و رطوبت زیادی نیاز دارند. پس تعبیه سیستم آبیاری مناسب و اصولی در سوله خود به رشد هرچه بیشتر آن ها کمک خواهد کرد.
کنترل پایداری محیطی
ایجاد یک محیط پایدار و بهینه برای رشد قارچ ها ضروری است بنابراین سیستم های تهویه و کنترل دما و آب رسانی از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
ساختار فیزیکی سوله
ساختار و طراحی سوله باید به شکلی باشد که مخازن رشد قارچ، سیستم های تهویه و باقی تجهیزات به درستی در جای خود قرار گیرند.
محیط بهداشتی
رعایت و حفظ یک محیط بهداشتی داخل سوله پرورش، به شما این اطمینان را خواهد داد که قارچ های شما بدون بیماری و با روند سالمی رشد کنند. همچنین رعایت نکات بهداشتی به جلوگیری از رشد میکرو ارگانیسم های اضافی و ناخواسته کمک می کند.
نحوه طراحی سوله پرورش قارچ
برای نحوه طراحی و اجرای یک سوله ارزان پرورش قارچ رعایت برخی نکات و توجه جزئیات از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه به نکاتی که باید در نظر گرفته شوند می پردازیم.
آماده سازی زیرساخت ها
در اولین مرحله، انتخاب مکانی مناسب برای ساخت سوله اهمیت بالایی دارد. برای مثال باید در انتخاب محل مورد نظر حتما امکان دسترسی آسان به آب را در نظر بگیریم. ارزیابی شرایط جوی منطقه از جمله دما، رطوبت و سایر عوامل آب و هوایی نیز از دیگر نکاتی هستند که باید به آن ها توجه کنیم.
محاسبه ابعاد سوله پرورش قارچ مورد نیاز
در مراحل طراحی و نقشه کشی، محاسبه و تعیین دقیق ابعاد سوله بسیار مهم است. چرا که باید تعداد مخازن قارچ، اندازه تجهیزات استفاده شده و مکان دقیق آن ها از قبل در نظر گرفته شوند تا در ادامه به مشکل نخورید.
نصب و جایگذاری تجهیزات
در این مرحله نصب اصولی و جایگذاری دقیق تجهیزات مورد استفاده در جای خود از اهمیت بالایی برخوردار است. به چند مورد از این تجهیزات می توان به صورت زیر اشاره کرد:
- سیستم تهویه با قابلیت کنترل دما و رطوبت
- سیستم نورپردازی مصنوعی با رنگ های بهینه شده برای بهبود فعالیت قارچ ها
- اجرای سیستم آبیاری قطره ای یا آبیاری مکانیزه
- سیستم های کنترل هوا، co2 و دیگر تجهیزات
- جایگذاری مخازن پرورش طبق طراحی قبلی برای افزایش بهره وری
ایجاد فضاهای جانبی
در طراحی سوله پرورش قارچ باید فضا هایی غیر از سالن پرورش در نظر گرفته شوند تا خدمات و امکانات مناسب در اختیار پرسنل قرار گیرد. برای مثال ایجاد امکانات بهداشتی ایجاد فضای تعمیرات و نگهداری از تجهیزات یکی از مهم ترین موارد هستند.
تامین انرژی
بهره گیری از سیستم های تامین انرژی مانند ژنراتور های بنزینی برای مواقع قطع برق، برای عدم ایجاد اختلال در روند کار سوله و تجهیزات بسیار مهم خواهد بود.
رعایت قوانین و استانداردها
رعایت استاندارد های مربوط به عوامل بهداشتی و امنیتی در مراحل طراحی، و همچنین اخذ مجوز های لازم و پیگیری قوانین مربوط به پرورش قارچ در منطقه ضروری هستند.
هزینه ساخت سالن پرورش قارچ
در ساخت سالن پرورش قارچ خوراکی از مصالح و سازه های مختلفی برای تحمل رطوبت بالا استفاده می شود. این مصالح علاوه بر تحمل رطوبت نزدیک یا حتی بالای 90 درصد، همچنین باید قابلیت ضد عفونی کردن را هم داشته باشند.
در ساخت سوله برای پرورش قارچ، دو گروه از نوع سوله سبک قوسی و سنگین به شکل چهار گوش در ابعاد 3 به 1 در نظر گرفته می شود. در سالن های مستطیلی و مربعی به این دلیل که لوله و مجاری در امتداد طول سالن قرار میگیرد، شرایط محیط آب و هوای داخل سازه را به صورت یکنواخت تنظیم می کند.
نقش سقف در ساخت سوله برای پرورش قارچ به دلیل رشد بسیار حائز اهمیت است چرا که در سقف صاف اگر از میعان بخار آب و چکه کردن بخار های آب بر روی بستر جلوگیری نشود، عملکرد و فرایند رشد ضعیف خواهد بود. در نتیجه انتخاب سالن هایی با سقف های منحنی به دلیل ایجاد کمتر هوای مرده و جریان هوای خوب مناسب است.
البته از رمز های موفقیت در تولید و پرورش قارچ های خوراکی، انتخاب سالن استاندارد است که ویژگی های خاص خود را دارد.از دیگر ویژگی ها و خصوصیات مختص در ساخت سوله و تولید قارچ می توان به موارد زیر اشاره مرد:
شکل ظاهری سالن
در شکل ظاهری طبق گفته های بالا، باید سوله ای مربع یا مستطیل شکل باشد. دیوار ها، کف و سقف می تواند از پوشش و مصالح مختلفی باشد چرا که نقش رطوبت و میزان هوا در این سازه بسیار مهم است.
کف سالن
کف سوله در واحد تولید قارچ از اهمیت خیلی بالایی برخوردار است که در عدم توجه و کم دقتی، باعث بروز مشکلات در جهت حمل و نقل مواد به داخل و خارج سالن ها می شود. بنا به این دلیل، کف راهرو های سوله باید هموار و صاف باشد تا در باز و بسته شدن درب دچار مشکل نشود.
عایق بندی سالن
سالن های پرورش قارچ باید عایق بوده و از تبادل رطوبت یا حرارت به درون یا بیرون سال جلوگیری کند. برای عایق بندی سالن با بتن بایستی این بتن را با یک یا دو لایه رنگ پلیمری پوشش داد.
هوابندی سالن
هوابندی برای این است که به جز از دریچه خروجی هوا، از هیچ نقطه یا منافذ دیگری هوا خارج نشود. بهترین راه برای تامین این هدف، استفاده از عایق های تری دی وال یا ساندویچ پانل با ضخامت 10 تا 12 سانتیمتر است که از نظر هزینه سرمایه گذاری مساله ای قابل تحلیل است.
دیواره های سالن
برای دیوار های سازه نکاتی باید رعایت شود که از جمله این نکات، ایجاد فاصله بین دیواره سالن های کنار هم است. اما امروزه به دلیل به صرفه تر بودن، سالن ها را با یک دیوار مشترک می سازند.
منافذ های عایق بندی سالن
برای تامین هرچه عایق بندی بهتر، استفاده از دریچه های خروجی هوا یعنی اگزوز ها با دمپر های اتوماتیک روی دیوار سالن می تواند تاثیر گذار باشد. چه را که با بسته شدن این منافذ باز، از هدر رفتن انرژی جلوگیری می شود.
درب سالن
هر گونه دریچه خروجی هوا در سالن های پرورش قارچ، می تواند باعث نامیزان شدن رطوبت شود که فرآیند پرورش و تولید قارچ را منتفی می کند. به این دلیل در ساخت درب اهنی سوله باید به صورت قرینه و به فاصله یک متری از کف ساختمان در نظر گرفته شود تا هوا از طرفین درب خروجی سالن طبیعه کند.
سالن های فرعی
در یک سالن تولید قارچ با هدف استفاده بهینه از زمین، سالن ها باید یه صورت قرینه و در دو ردیف باشند تا عرض راهرو قابل دستیابی بین دو ردیف باشد. در این صورت عرض راهرو بین دو سالن باید 6 متر بوده و در خلاف این صورت، سالن ا در یک سمت طراحی شده و عرض راهرو 4 متر باشد.
علاوه بر عوامل بالا، نرخ قیمت آب، برق، گاز و استهلاک نیز نقش پررنگی در هزینه ساخت سوله برای پرورش قارچ دارد که نمونه میانگین استاندارد در حالت زیر است:
میانگین هزینه های استهلاک تجهیزات 400.000 هزار تومان می باشد.
میانگین هزینه های ماهانه آب و برق و گاز حدودا بین 4.000.000 میلیون تومان می باشد.
میانگین هزینه خاک، کمپوست و حمل و نقل حدود 7.500.000 هزار تومان می باشد.
اجاره کانکس پرورش قارچ
در اجاره کانکس برای پرورش قارچ باید به ابعاد و طرح سازه و همچنین نقشه سالن پرورش قارچ بسیار دقت کرد. در واقع هر اندازه و ابعاد دلخواهی را می توان طراحی و اجرا کرد اما به طور صنعتی و اقتصادی, باید کانکس های پرورش قارچ در ابعاد 18 متر طول، 7.5 متر عرض و 3 متر ارتفاع ساخت.
البته این ابعاد به صورت واحد بوده و ظرفیت اصلی آن 22 تن کمپوست می باشد تا به طور کلی در حالت اقتصادی و سوددهی بالا باشد. همچنین این کانکس ها باید دارای هواسازی مخصوص تولید و کشت قارچ خوراکی باشند.
خرید و ساخت سالن ها و فضا ها، برای پرورش قارچ به دلیل هزینه های بالا و چالش های سخت سوله صنعتی، برای همه امکان پذیر نیست؛ به این دلیل برای شروع با سرمایه کم بهترین راه استفاده از کانکس است. تجهیزات لازم برای پرورش و کشت قارچ نیز در کانکس باید مقاوم در برابر رطوبت باشد.
اجاره سالن پرورش قارچ در تبریز
برای اجاره سالن پرورش قارچ، ابتدا باید آموزش های کامل را در این زمینه طی کره و بعد اقدام کنید. سوله های مخصوص برای پرورش قارچ در تمامی شهر های کشور طراحی و اجرا می شوند که برخی به کار گرفته شده و برخی دیگر به اجاره داده می شوند.
نرخ و اجاره برای سالن ها با دید افراد یا سودمند خواهد بود یا بی صرفه که بهترین راه، حساب کتاب شخصی با توجه به سرمایه موجود است. از نمونه نرخ و قیمت اجاره سالن پرورش قارچ و خرید سوله دست دوم در تبریز می توان به مبلغ زیر اشاره کرد که با توجه به ابعاد و سال ساخت سوله، این قیمت تغییر خواهد کرد:
| اجاره ماهانه سوله | رهن اولیه سوله | متراژ سوله | سال ساخت |
| 10.000.000 میلیون تومان | 50.00.000 میلیون تومان | 100 متر زمین | ساخت 1402 |
| 15.000.000 میلیون تومان | 100.000.00 میلیون تومان | 330 متر سوله سرپوشیده | ساخت 1402 |
| 150.000.000 میلیون تومان | 500.000.000 میلیون تومان | 1900 متر سوله بهداشتی | ساخت 1399 |
کلام آخر
سوله هایی که به منظور پرورش قارچ ساخته و احداث می شوند باید از همه نظر استاندارد و عایق بندی شده باشند، در این صورت است که سالن بهترین رانمان تولیدی قارچ را می دهد. در آخر اگر این مطلب برای شما مفید بود می توانید نظرات و پیشنهادات خود را برای مادر قسمت زیر بنویسید.