صنعت گاوداری یکی از صنعت های پویا و فعال در بسیاری از کشورها است که نقش بسیار مهمی در تامین گوشت و محصولات لبنی چرخه مصرفی دارد. گاوداری معمولا در فاصله های دور از شهرها واقع شده اند که بوی بد باعث اذیت سایر مشترکان و نزدیکان نشود از طرف دیگر برخی حمل و نقل هایی که به درون سوله گاوداری در طی مراحل پرورش انجام می شود به سادگی و بدون دردسر انجام می شود. به دلیل حساسیت ارگان های بهداشتی کشور و تاکید آنها بر رعایت بهداشت در محل اسکان و استراحت دام پرورشی سازه هایی که به این منظور ساخته می شوند از جزئیات و برخی تفاوت های ساختاری برخوردار هستند که ممکن است در سایر سوله ها مشاهده نکنید.
در این مقاله از بیستون سازه قصد داریم به آشنایی با نحوه ساخت و احداث سوله های گاوداری بپردازیم و در انتهای مقاله به سادگی متوجه تفاوت سوله های گاوداری با دیگر سوله های صنعتی خواهیم شد. همچنین به بررسی برخی از ویژگی ها و فضای های مختلفی که درون محیط داخلی سوله تشکیل می شود خواهیم پرداخت پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا نگاه و درکی کلی و مختصر از سوله های گاوداری داشته باشیم.
مطالب مرتبط : نحوه ساخت سوله مرغداری
سوله گاوداری
سوله های گاوداری یکی از مثال های بسیار مناسب برای کاربرد سوله در هر کشوری است، شاید در نگاه اول به یک سوله با خود فکر کنید که سوله مگر چقدر می تواند مهم باشد؟ در جواب این پاسخ می توانیم بگوییم که تارخچه سوله سازی در ایران به سال های بسیار دور و نزدیک به صد سال می رسد که با گسترش صنعت های مختلف و تولیدی های کارگاهی باعث شد که نیاز به فضای بزرگتر و شرایط مطلوب تر در بین سنعتگران احساس شود در این حال بود که اولین سوله های صنعتی و در ادامه آن سوله های صنایع غذایی در استان هایی از جمله آذربایجان شرقی، تهران و اصفهان احداث شدند.
گاوداری نیز از جمله صنعت هایی بود که در پی سایر مشاغل و حرفه ها اقدام به ساخت و احداث سوله اختصاصی نمود، ساخت سوله به منظور گاوداری ممکن است در ابتدا کمی هزینه و تاسیسات زیادی را در پی داشته باشد ولی مزایایی که دارد باعث می شود تا بسیاری از مالکان گاوداری ها حتی هزینه های اضافی را برای ساخت سوله و سازه های سنگین صرف کنند. قبل از زمانی که پرورش دام در محیط ها و زمین های باز انجام می گرفت برای صاحبان آنها بسیار صدمات و خسارت های سنگینی داشت از جمله اینکه به دلیل قرار گرفتن در فضای باز و ارتباط مستقیم با آب و هوای خارج بسیاری از بیماری ها و باکتری ها موجب هلاک شدن دام می شد یا حمله برخی حیوانات وحشی که ضرر و زیان زیادی را برای مالکان به بار می آورد.
اما اکنون که پرورش دام به داخل سوله ها شده است بسیار آسان تر و ساده تر می توان به فعالیت ادامه داد و از خسارت ها جلوگیری کرد. در این صورت است که سود و مزایای زیادی برای گاوداری و مالک به همراه است، ساختار سوله در ابتدا که مشخص می شود برای گاوداری قرار است احداث شود به صورت بسیار مقاوم و عایق ساخته می شود تا هرگونه ارتباط های غیر مرتبط فضای داخل سوله با محیط بیرون قطع شود. عایق بودن سازه سوله تاثیر بسیار زیادی در حفظ دمای محیط سوله دارد و می تواند به سادگی در زمستان گرما و در تابستان سرما را حفظ کند.
مطالب مرتبط : آموزش ساخت سوله صنعتی
ساخت سوله مناسب برای گاوداری
سوله مناسب همانگونه که در قسمت قبلی به آن اشاره ای شد باید از نظر سازه ای بسیار مستحکم و عایق باشد تا هرگونه درز هوای داخل به بیرون انجام نشود. اما اگر به صورت کلی به سوله گاوداری نگاه کنیم هماندد سوله های صنعتی به صورت یک مکعب با سقفی شیب دار و یا منحنی شکل است که محاسبات فنی بسیار زیادی در دنباله ساخت آن قرار دارد. دیواره سوله های گاوداری معمولا برخلاف سوله های صنتی در برخی قسمت ها چارچوب های خالی برای نصب پنجره و یا انتقال کانال های انتقال هوا دارد که کار تهویه هوا را برای سوله انجام می دهد، این جایگه ها را معمولا در قسمت استراحت دام آماده می نمایند. بیشترین نوع سوله ای که امروزه برای ساخت گاوداری ها استفاده می شود سوله سبک است که هزینه ساخت کمتری هم دارد.
پروژه انجام فونداسیون سوله گاوداری هیچ گونه تفاوتی نسبت به دیگر سوله ها ندارد ولی قبل از هر گونه ساخت و سازی خود سوله و متراژ مورد نیاز آن بر حسب نوع کاربری و تعداد راس دامی که قرار است در سوله مستقر شوند، محاسبه و نقشه آن استخراج می شود، منظور از نوع کاربری گاوداری باید گفت که گاوداری هایی که اکنون در کشور مشغول به فعالیت هستند در دو حوزه گوشتی و لبنیاتی تقسیم بندی می شوند. نوع فعالیت و تجیزاتی که هر یک در سالن سوله به کار می برند با یکدیگر متفاوت است و در اکثر اوقات برای گاوداری هایی که از نوع فرآورده گوشتی هستند فضای بیشتری نسبت به گاوداری های شیری لازم دارند.
مطالب مرتبط : بهترین سوله برای دامپروری
تقسیم بندی فضای داخل گاوداری
فضای داخلی سوله به وسیله برخی از دیوارهای سبک و یا نرده های آنهی تقسیم بندی می شود از جمله این قسمت ها می توان به محل استراحت دام، محل تغذیه و دیگری کشتارگاه که برای گاوداری های گوشتی ساخته می شود اما در سوله گاوداری های شیری این مسئله کمی متفاوت است بدین صورت که علاوه بر محل استراحت دام که ممکن است در برخی موارد فضای باز نیز به آن اضافه شود، محلی برای فرآوری و گرفتن شیر از دامها ایجاد می شود که باید این محیط به صورت صد در صدی ایزوله و عاری از هرگونه باکتری و میکروب هایی باشد که در محیط های سرد رشد می کنند.
نحوه ساخت گاوداری
سوله های گاوداری معمولا مجتمع های صنعتی برای نگهداری از گاو ها یا گوسفند ها هستند که ازشاخه های کشاورزی برای تولید شیر و گوشت طراحی و ساخته می شوند. این سوله ها با طراحی مخصوص و منحصر به خود در انواع روش های بیان شده در زیر ساخته می شوند:
ساخت سوله گاوداری تیرورقی
در ساخت گاوداری با استفاده از طرح سوله تیر ورقی می توان سازه ای بسیار مستحکم و مقاوم احداث کرد. این سوله ها با اتصال صفحه های فولادی به یکدیگر ساخته شده و جوش کای بسیار متفاوتی را به همراه دارند که باید توسط افراد با تجربه و متخصص در این زمینه انجام شود.
ساخت سوله گاوداری خرپایی
این سازه های فلزی با وزن بسیار کم و در نتیجه با هزینه ای به صرفه قابل احداث هستند که با انواع سقف شیبدار، قوسی و صاف قابل طراحی هستند. سوله خرپایی از پرکاربرد ترین سازه های صنعتی به حساب می آید که کار آمد بسیاری داشته و در مدت زمان کمتری حاصل می شود.
ساخت سوله گاوداری یو بی ام (ubm)
Ubm سازه هایی بدون زیر ساخت و اسکلت هستند که با عنوان بهترین نوع سوله در طی چند مراحل، توسط دستگاه های یو بی ام ساخته می شوند. این سوله ه ادر شکل قوطی روی تریلی یا کشنده قرار گرفته می شوند که بعد از اتمام کار های نرم افزاری به فرم پانل یا ورق ها دقت شده و جایگذاری می شوند.
ساخت سوله با لوله از جدید ترین متد ها است که در مدت زمان کمی بدون نیا به زمین مورد احداث توسط معماران و مهندسین سوله ساز ساخته و آماده می شوند. سوله سازی با این روش برای هر صنعتی مدرن بوده و از مزایا و معایب بیان شده در زیر برخوردار است:
مزایا ساخت سوله گاوداری یو بی ام (ubm)
- داشتن ظاهری مدرن و شیک
- عدم نیاز به جوشکاری و پنل های گران قیمت
- ایجاد عایق حرارتی در برابر سرما و گرما جهت حفظ دمای داخلی و محیط سازه
- سازگاری با محیط زیست به دلیل استفاده از ورق های گالوانیزه
معایب ساخت سوله گاوداری یو بی ام (ubm)
- محدودیت در ارتفاع سوله
- عدم افزایش ابعاد دهانه سوله
صفر تا صد ساخت گاوداری
ساخت سوله با قوطی برای گاوداری با نکات مهمی در طراحی و تاین ابعاد همراه است که محل احداث نیز بی تاثیر نبوده و نقش مهمی را در کیفیت محصولات ایفا می کند. این سوله ها با متراژ های نسبتا بالایی ساخته می شوند تا در جا به جایی تجهیزات و نگهداری دام مشکلی ایجاد نشده و بخش های مهم بیان شده در زیر نیز ساخته شوند:
نقش زایشگاه در ساخت سوله گاوداری
زایشگاه در گاوداری ها به بهاربندی هایی گفته می شود که در تولید مثل حیوانات نقش مهمی را ایفا می کند. قبل از زایش، گاو را چند ساعت قبل به این محیط منتقل کرده و تا هنگام زایش نگهداری می کنند که بخش مهمی در ساخت سوله گاوداری دارد.
نقش درمانگاه و داروخانه در ساخت سوله گاوداری
ساخت این بخش از محیط در سوله های گاوداری مهم نبوده و دارو ها به طور مستقیم به دامداری ها و مرغداری ها توسط شرکت های دارویی معتبر پخش می شود.
نقش آبشخور دام در ساخت سوله گاوداری
از مهم ترین و قابل توجه ترین بخش در طراحی و ساخت سوله سبک قوسی برای گاوداری می توان به آبشخور دام اشاره کرد. این مکان برای نوشیدن آب توسط دام ها است که شامل ظرف های مرتفع و متداول با ظرفیت و گنجایش مشخص شده با تعداد دام در نظر گرفته می شود.
نقش انبار های تغذیه دام در ساخت سوله گاوداری
از مکان های مهم دیگر در ساخت گاوداری برای پرورش دام می توان به محل نگهداری غذای حیوانات اشاره کرد. در سوله سازی برای گاوداری این محیط بیشترین بخش را به خود اختصاص داده و باید رطوبت و به اصطلاح آّبداری یونجه ها حفظ شود که در غیر این صورت سبب خشک شدن غذای دام می شود.
ساخت سوله گاوداری
سوله های گاوداری با استفاده از خرپا یا تیر ورق بر اساس محیط، فضا و بخش های مهم قابل احداث است که به متراژ های نسبتا بزرگ نیاز دارد. ساخت سوله سبک گاوداری علاوه بر به صرفه بودن هزینه در مدت زمان بسیار کمی ساخته می شود که از مزایای قابل توجه در این سازه ها می توان اشاره کرد.
مزایای ساخت سوله های سبک گاوداری:
- کاهش هزینه ساخت
- کاهش هزینه در جا به جایی مصالح
- آزادی عمل در تاین ارتفاع سقف سوله
- کاهش نیاز به ستون های بزرگ به دلیل مقاومت بالا و طراحی نوین
- کاهش میزان استفاده از فولاد های سنگین وزن
- نیاز به سرمایه کم
- مقاوم در برابر هر شرایط آب و هوایی
- احداث در مدت زمان کم
- قابل حمل و جا به جایی آسان پوشش های سوله
- آزادی عمل در طراحی دهانه سوله
بهترین ابعاد برای سوله گاوداری و دامداری
شما می توانید سوله های گاوداری را در ابعاد دلخواه و نسبت به شرایط و بودجه و زمین در دسترس خود سفارش داده و بسازید اما به طور کلی استاندارد هایی وجود دارند که در صورت علاقه می توانید آن ها را رعایت کنید تا در هزینه های طراحی و زمان صرفه جویی کنید. بهترین ابعاد سوله گاوداری به صورت موارد زیر خواهد بود:
- عرض دهانه 32 متر
- ارتفاع مناسب: 5 متر
- شیب سقف: 33 درصد
- ارتفاع سقف مناسب 3 الی 5.2 متر
- در صورت نیاز به کاهش وزن و کاهش هزینه ها بهتر است از ستون های میانی استفاده شود.
- اما در صورت علاقه به افزایش بهره وری و حداکثر بازدهی فضا بهتر است سوله گاوداری بدون ستون های میانی ساخته شود.
سقف سوله گاوداری
طراحی و ساخت سقف سوله گاوداری نیز مانند دیگر اجزای آن اهمیت زیادی دارد. حتی می توان گفت سقف گاوداری به علت تامین امنیت و پناهگاه برای حیوانات از اهمیت دو چندان برخوردار است. در صورتی که می خواهید یک سوله مقرون به صرفه بسازید و در هزینه های خود صرفه جویی کنید باز هم نیاز است برای ساخت سقف سوله دقت زیادی به کار ببرید.
از جمله مهم ترین نکات برای به دست آوردن یک سقف استاندارد در ساخت سوله گاوداری رعایت شیب استاندارد و عایق کاری اصولی است. برای مثال توجه به جنس عایق به کار رفته در سقف به شما کمک خواهد کرد که در هوا های سرد از جمع شدن بخار آب و چکه کردن آن به روی دام و طیور و به خطر انداختن سلامت آن ها جلوگیری کنید.
رعایت درصد استاندارد شیب سقف سوله نیز یکی از نکات مهم در فرایند ساخت است. چرا که در صورت اجرای صحیح شیب ، و باز گذاشتن قسمت میانی تاج سوله به شما در ایجاد تهویه هوای مناسب در سوله خود کمک بسیاری خواهد کرد و در این حالت هوا از دهانه ها وارد شده و از سقف خارج خواهد شد. در نتیجه با کمترین هزینه و زحمت هوای تمیز و تهویه شده در اختیار خواهید داشت.
استفاده از UPVC برای سقف گاوداری
یکی از بهترین گزینه ها برای استفاده در سقف سوله های گاوداری ورق های UPVC هستند. این نوع پوشش حالت لایه ای داشته و به عنوان یک عایق بسیار خوب عمل می کند و حتی از عرق و چکه کردن آب نیز جلوگیری می کند. یکی دیگر از مزیت های آن ایجاد یک هوای متعادل داخل سوله است که به همین علت از UPVC در ساخت سوله های مرغداری و سوله دامداری نیز استفاده می شود.
پوشش یو پی وی سی به علت ساختار لایه ای و عایق بودن خود، نیاز به افزودن لایه های جانبی عایق مانند پشم شیشه و… ندارد. علاوه بر آن خاصیت ضد آبی این پوشش نیز بسیار کارآمد بوده و در فصل های بارانی و زمستان از ورود آب به سوله و ریختن آن به روی حیوانات به طول کامل جلوگیری می کند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید در مورد انواع پوشش سقف سوله و مزایای هر کدام، در سایت بیستون سازه بخوانید.
تاسیسات گرمایشی و سرمایشی برای سوله گاوداری
فراهم کردن دمای هوای استاندارد و تهویه مناسب در گاوداری برای افزایش راندمان تولید از اهمیت بالایی برخوردار است. دمای مناسب برای گاوداری ها 5 الی 21 درجه سانتی گراد است. البته گاو ها تا دمای منفی 15 درجه سانتی گراد را نیز می توانند تحمل کنند ولی با کاهش دما راندمان تولید شیر و گوشت نیز کاهش خواهد یافت.
سیستم مانیتورینگ دما یکی از تجهیزات مهم مورد استفاده در گاوداری هاست که به ما هشدار تغییرات دمایی را می دهد تا بتوانیم تسلط بیشتری روی دمای محیط داشته باشیم.
همچنین یکی از موارد مهم هوای گاوداری رطوبت است. رطوبت مناسب برای این کار بین 25 الی 70 درصد خواهد بود که رعایت این نکته نیز برای افزایش بازدهی و ایجاد شرایط بهینه الزامی است. برای این کار استفاده از دستگاه های مه پاش یا رطوبت ساز کاربرد دارند.
برای عمل سرمایش گاوداری می توان از فن های سقفی یا دستگاه های مه ساز نیز استفاده کرد. سیستم گرمایشی نیز می تواند از نوع گرمایش از کف یا هیتر های مخصوص گاوداری صورت پذیرد. همچنین استفاده از فن ها و سیستم تهویه مناسب برای خروج گازهای دی اکسید کربن و آمونیاک نیز موثر است.
ساخت گاوداری نیمه صنعتی
در ساخت سوله تیرورقی برای گاوداری های صنعتی و نیمه صنعتی اخذ مجوز از مهم ترین موارد برای اقدام است که با دریافت هزینه ای بعد از تاید و بررسی محیط طبق استانداردها و قوانین مجوز بهداشت صادر می شود. سرمایه در ساخت این سوله ها بسیار قابل توجه بوده و باید از معماران با تجربه برای طراحی و ساخت اصولی سوله استفاده شود.
طبق تحقیقات آخر ایجاد یک سوله گاوداری نیمه صنعتی با 100 الی 150 میلیون تومان ممکن بوده و هزینه صدور مجوز و پروانه بهداشتی بنابر ظرفیت ابلاغی هر ساله، از طرف وزارت جهاد کشاورزی اعلام می شود.
ساخت گاوداری کوچک
یک سوله و مجتمع گاوداری باید طبق استاندارد های مشخص شده وزارت جهاد کشاورزی طراحی و ساخته شود که در صورت کوچک بودن محل مورد احداث و متراژ کم بهترین روش ساخت سنتی است. گاوداری های کوچک و سنتی برای روستا ها مناسب بوده و در غیر این صورت نگهداری دام و تولید محصولات سخت و بی کیفیت خواهد بود.
در حالت کلی پارتیشن برای سوله و ساخت گاوداری روشی نوین و مدرن بوده و آسانی کار را افزایش می دهد. محاسبه هزینه سوله بسیار آسان بوده و با فرمول های طراحی شده توسط معماران انجام می گیرد.
- هزینه دستمزد کارکنان + هزینه جوشکاری + هزینه برشکاری در کارگاه + هزینه آهن آلات و تجهیزات = هزینه ساخت پایه
- هزینه دستمزد +هزینه پیچ و مهره برای اتصال و پیوند ورقه ها = هزینه نصب پوشش سوله
- هزینه ساخت کلی + هزینه نصب + هزینه های بالاسری + هزینه تجهیزات کاربردی + هزینه حمل و نقل تجهیزات = مجموع هزینه تقریبی
- هزینه مصالح مورد استفاده + دستمزد نیروی انسانی + هزینه ماشین آلات و حمل و نقل مورد استفاده = محاسبه ضریب و هزینه بالاسری عمرانی و غیر عمرانی
خرید سوله گاوداری دست دوم
در صورتی که به هر دلیلی نمی خواهید یک سوله جدید بسازید، این گزینه نیز وجود دارد که به خرید سوله های گاوداری کار کرده و دست دوم روی بیاورید که اتفاقا بازار داغی دارد. اما قبل از این کار بهتر است حتما در مورد انواع سوله ها، سوله های مناسب گاوداری و معیارهای خرید سوله دست دوم تحقیقات لازم را به جا بیاورید چرا که در برخی مواقع ممکن است حتی سوله های جدید با تکنولوژی های ساخت مقرون به صرفه تر را ارزان تر از سوله های قدیمی کار کرده بتوانید پیدا کنید. به علاوه این که در صنعت گاوداری به دلیل سر و کار داشتن با دام و طیور زنده مواردی مانند بحث بهداشت و استفاده از مواد پوسیده و ضایعات در سوله های دست دوم نیز وجود دارد که قبل از خرید باید به آن ها دقت کنید تا دچار ضرر و زیان های احتمالی نشوید.
کلام آخر
سوله های گاوداری یکی از مهم ترین و پرکاربردترین سوله های استفاده شده در نظام صنعتی کشور است که زیر نظر بسیاری از ارگان های دولتی مشغول به فعالیت می باشند. در آخر اگر این مطلب برای شما مفید بود می توانید نظرات و پیشنهادات خود را برای ما بنویسید.